Kongres Konsument 2017 zakończony

15 marca 2017 roku, w Światowy Dzień Praw Konsumenta, odbył się Kongres Konsument 2017, zorganizowany przez Federację Konsumentów.

Współorganizatorami były: Polskie Stowarzyszenie Sprzedaży Bezpośredniej, Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego, Federacja Suplementów, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Polska Federacja Producentów Żywności oraz Związek Banków Polskich. 

Było to trzecie tego typu spotkanie różnych środowisk zainteresowanych zarówno rozwojem rynku i polskiej gospodarki, jak i podnoszeniem poziomu ochrony konsumenta. W tytule Kongresu zawarliśmy pytanie – Konsumenci i przedsiębiorcy na rynku – razem czy osobno?

Na to pytanie goście, uczestnicy i eksperci prowadzący warsztaty starali się znaleźć odpowiedź, prezentując różne zagadnienia związane z funkcjonowaniem rynku z punktu widzenia konsumentów i przedsiębiorców – wskazując obszary, w których pozytywne efekty dla obu stron przynosi nie tylko działalność zgodna z regulacjami prawnymi, ale również ze standardami etycznymi, samoregulacją sektorów, dobrowolnymi wysokimi normami postępowania. Jednocześnie próba znalezienia odpowiedzi na postawione w tytule Kongresu pytanie ujawniła, że o wielu rzeczach obie strony powinny rozmawiać, podejmować konkretne działania, wymieniać się wiedzą, doświadczeniami i pracować nad na przykład skutecznością dochodzenia roszczeń konsumenckich. 

Sesja inauguracyjna: (od prawej) Kamil Pluskwa-Dąbrowski, Prezes Federacji Konsumentów, Artur Czuchaj, Prezes Federacji Suplementów, Mirosław Luboń, Dyrektor Generalny Polskiego Stowarzyszenia Sprzedaży Bezpośredniej, Marek Niechciał, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Andrzej Roter, Prezes Zarządu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych, Monika Zakrzewska, Prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego, Marta Tomaszewska-Pielacha, Dyrektor ds. Żywności i Żywienia Polskiej Federacji Producentów Żywności. 

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Marek Niechciał, który zainaugurował coroczne spotkanie przedstawicieli różnych środowisk związanych zarówno z działalnością biznesową na rynku konsumenta, jak i ochroną konsumenta, odniósł się do postawionego w tytule Kongresu pytania. W swoim wystąpieniu podkreślił, że zagadnienie samoregulacji wiąże się z wieloma aspektami działalności biznesowej.  W sprzedaży dotyczy to głównie uczciwego traktowania konsumentów i niewprowadzania ich w błąd. Dotyczy też unikania manipulacji, która polega na sztucznym wzbudzaniu potrzeb na przykład u seniorów zapraszanych na prezentacje i pokazy. Podczas tych pokazów – na wywieraniu presji opartej na strachu przed samotnością i chorobą. Prezes UOKiK podkreślił również, że rozwiązanie problemów konsumenckich wymaga współdziałania organów ochrony konsumentów i przedsiębiorców.

Z kolei współpraca przedsiębiorców z konsumentami jest niezbędna dla skutecznej samoregulacji i zbudowania trwałej wartości biznesu. Przedsiębiorca, który narusza interesy konsumentów, traci razem z nimi i niszczy własną firmę. 

Poruszone przez Prezesa UOKiK w wystąpieniu wątki i przytoczone przykłady nadały ton całemu spotkaniu, stały się punktem odniesienia zarówno w czasie sesji inauguracyjnej, jak i panelu dyskusyjnego. Padło wiele przykładów uczciwej i rzetelnej współpracy obu stron – konsumentów i przedsiębiorców. Jednak budowanie kapitału wzajemnego zaufania jest procesem długotrwałym i wcale nie zakończonym. Musi opierać się przede wszystkim na poszanowaniu prawa, ale również podnoszeniu standardów etycznych w działalności biznesowej. Oraz rugowaniu z rynku wszelkich działań, które godzą w poczucie sprawiedliwości i szeroko rozumianego, w tym ekonomicznego,  bezpieczeństwa konsumentów.

Formuła Kongresu przyjęta w poprzednich latach – sześć warsztatów w czasie dwóch sesji – została oceniona jako ciekawa i bardzo efektywna. Stąd w 2017 roku powtórzyliśmy ją. Wachlarz tematów był bardzo szeroki – działania samoregulacyjne różnych branż, badania zachowań konsumenckich i wynikające z nich działania przedsiębiorców, nowe regulacje prawne, problemy interpretacyjne, nowy, ale duży i rozwijający się segment rynku żywnościowego, czyli suplementy diety. Dla wielu uczestników w tym roku wybór dwóch warsztatów i tym samym rezygnacja z pozostałych było nie lada wyzwaniem. Bowiem wszystkie tematy były niezwykle ciekawe, a prowadzący warsztaty są znakomitymi ekspertami w swoich dziedzinach.

Nie zabrakło również spotkań i rozmów kuluarowych.

Kongres – tradycyjnie – zakończyliśmy panelem dyskusyjnym, w tym roku poprowadzonym przez red. Katarzynę Montgomery.

Panel dyskusyjny: (od prawej) Monika Zakrzewska, Prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego, Piotr Stańczak, Dyrektor Europejskiego Centrum Konsumenckiego, Jerzy Bańka, Wiceprezes Związku Banków Polskich, Kamil Pluskwa-Dąbrowski, Dorota Karczewska, Wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Adam Abramowicz, Poseł RP, Członek Parlamentarnego Zespołu na rzecz Wspierania Przedsiębiorczości i Patriotyzmu Ekonomicznego, Anna Pietrzak, Członek Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Sprzedaży Bezpośredniej, Andrzej Roter, Prezes Zarządu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych, Artur Czuchaj, Prezes Federacji Suplementów, Andrzej Gantner, Dyrektor Generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności.

Temat Kongresu Konsumenci i przedsiębiorcy na rynku – razem czy osobno? był  punktem odniesienia do ożywionej dyskusji, jaka wyniknęła między wszystkimi panelistami. Padło wiele cennych uwag i wniosków oraz opinii. Uczestnicy panelu podkreślali konieczność współpracy wszystkich uczestników rynku oraz widzieli realną możliwość połączenia modelu zgodnego z prawem i etycznego działania przedsiębiorstw z modelem biznesowym, czego przykłady prezentowane były m.in. w trakcie warsztatów. Nie oznacza to, że rynek konsumenta i przedsiębiorcy działa już tak harmonijnie, że możemy  osiąść na laurach. Wręcz przeciwnie – nadal konieczna jest praca i wymiana wiedzy zarówno o oczekiwaniach konsumentów, jak i przedsiębiorców. Codziennie należy budować wzajemne relacje oparte na zaufaniu, ale też poszanowaniu praw obu stron. Konsument zmienia się, jego coraz większa świadomość ochrony prawnej wpływa na wzrost oczekiwań w stosunku do przedsiębiorców.  Działania biznesowe muszą być uczciwe i rzetelne, nie tylko dlatego, że oczekują tego konsumenci, ale również dlatego, ze przynosi to realne korzyści przedsiębiorcom i całej gospodarce.

W swoim wystąpieniu podsumowującym zarówno dyskusję panelową, jak i cały Kongres Konsument 2017 Kamil Pluskwa-Dąbrowski, Prezes Federacji Konsumentów, powiedział:

Dziękuję za bardzo interesujący dzień, jeśli chodzi o dyskusje, warsztaty i uwagi panelistów, których z uwagą słuchałem, aby zweryfikować nasze konsumenckie, bardzo konsumenckie w porównaniu z biznesem, poglądy. Z zadowoleniem obserwuję, że nie jesteśmy – konsumenci i przedsiębiorcy - wcale tak daleko od siebie. Kiedyś mówiło się, że są to dwie strony barykady, dziś te zagadnienia wyglądają zupełnie inaczej.

Dziś zastanawiamy się w tym gronie, ale dotyczy to także rynku jako całości, gdzie jest wspólny mianownik, kto powinien być razem, a kto osobno. Dzisiaj bardziej do tego "osobno" aspirują te nieuczciwe podmioty rynkowe, łobuziaki, które wpadają tam tylko na chwilę, żeby zrobić akwizycję, zgarnąć kapitał i zwinąć się. A do "razem" aspirują uczciwi przedsiębiorcy, organizacje konsumenckie oraz sami konsumenci. Taka konkluzja wypływa chociażby z tego, że udało nam się dzisiaj spotkać w takim gronie tutaj, gdzie jest reprezentowana administracja rządowa, parlamentarzyści, biznes, organizacja konsumencka, organy samorządowe w postaci powiatowych i miejskich rzeczników konsumentów. Bardziej reprezentatywnego grona już nie będzie. Mam nadzieję, że również w przyszłości kolejne Kongresy będą organizowane w równie reprezentatywnym jak dziś gronie.

Czy jest nad czym wciąż pracować? Okazało się, że mamy wypracowane całkiem dobre wzory, których nie trzeba szukać w innych krajach. Skoro udało się wprowadzić dobre rozwiązania dotyczące reklamy produktów spożywczych adresowanych do dzieci, to dlaczego nie ma się udać w innych dziedzinach. Skoro PSSB stworzył kodeks dobrych praktyk i należące do Stowarzyszenia podmioty od tylu lat go respektują i nie mają z tym problemu, dlaczego nie zastosować tego również w innych branżach, które są równie poważnymi branżami, bo siedzi koło mnie chociażby prezes Stowarzyszenia Banków Polskich czy firm pożyczkowych, czy dużych przedsiębiorstw. Dziś brakuje nam na sali przedstawicieli ubezpieczycieli i telekomów, ale uzupełnimy to w następnych edycjach Kongresu.

Dzisiejszy dzień poświęcony był w dużej mierze reklamie i tym kanałom komunikacji, która ma ogromny wpływ na kreowanie potrzeb konsumenckich, np. oferty produktów na nieistniejące choroby przedstawiane w reklamach. Czasami wymagane są władcze działania, a czasami wszyscy musimy się w to zaangażować. Nie oczekujmy od administracji rządowej - od UOKiK czy inspekcji handlowej - że wystarczy dotknąć magiczną różdżką i problem wyparuje, bo te podmioty to jest administracja. Muszą dbać, by nie skrzywdzić uczciwych przedsiębiorców np. poprzez rzucone przez konkurencję nieprawdziwe podejrzenie. Padło pytanie, czy mogą w Polsce istnieć watchdogi. Bardzo chętnie przyjmę na siebie taka rolę, jeśli przedsiębiorcy się boją być posądzanymi o stosowanie praktyk nieuczciwej konkurencji. Federacja Konsumentów  czasami publikuje ostrzeżenia bez decyzji administracyjnej czy wyroku sądu, ale robimy to w konkretnych sytuacjach, gdy widzimy, że jest to takie działanie, że właściwa byłaby prokuratura, a nie organ administracyjny. Natomiast to też wiąże się z jakimś ryzykiem, np. naruszenia dóbr osobistych czy zwykłej odpowiedzialności odszkodowawczej. Trzeba pamiętać, że kto sieje wiatr, ten zbiera burzę. My zdecydowaliśmy się na model współpracy, dlatego teza "razem" w moim odczuciu pozostaje aktualna. Stwórzmy sobie warunki do rozmowy i wypracujmy takie rozwiązania, które zostaną zaakceptowane przez przynajmniej większość podmiotów. Zobaczmy, co możemy zrobić dobrowolnie. Zgadzam się z tym, że przedsiębiorcy nie powinni być do ADR przymuszani, ale by mogli w nich dostrzec wartość i dobrowolnie do nich dołączyć. Myślę, że wiele zgłoszonych na Kongresie uwag i opinii musimy przemyśleć, może zweryfikować nasze dotychczasowe działania lub podjąć wspólnie nowe. 

	Agenda Kongresu Konsument 2017